دیرینهشناسی طرح «دانشگاه اسلامی» در ایران (قبل از انقلاب اسلامی 1357)
نویسندگان
چکیده مقاله:
این مقاله به بحث از تاریخِ ایده «دانشگاه اسلامی» میپردازد و نشان میدهد که برخلاف تصور اولیه، پیش از انقلاب اسلامی 1357 نیر مباحث مهمی در مورد «دانشگاه اسلامی» مطرح بوده و نخستین بار این پیشنهاد در اواخر دهه سی شمسی مطرح شده است. دستکم سه روند اصلی زمینهسازِ ظهور اندیشه «دانشگاه اسلامی» در این دوره بوده است: اولاً تداوم سیاستهای دینستیزانه پهلوی اول در دوره حکومت پهلوی دوم، بهخصوص نیاز به رخنه در تشکیلات دینی و مقابله با روحانیت انقلابی پس از قیام پانزده خرداد 1342؛ ثانیاً «مسئله فلسطین» و نیاز بهترمیم وجهه «اسلامی» ایران در بین کشورهای اسلامی بهدلیل همراهی و روابط حسنه حکومت پهلوی با رژیم اسرائیل در جریان جنگهای اعراب و اسرائیل؛ ثالثاً پیدایی جریان خودانتقادی در غرب پس از جنگ جهانی دوم و ضرورت بازاندیشی در علم جدید که منجر به ظهور جریانهای منتقد تجدد و علم جدید، از جمله سنتگرایی با محوریت سیدحسین نصر در ایران شد. درنتیجه این سه روند، حکومت پهلوی عهدهدار پیگیری و تأسیس «دانشگاه اسلامی» شد و روحانیت انقلابی با محوریت امام خمینی (ره)، طی نزدیک به دو دهه قاطعانه با آن مخالفت کردند. مقاله همچنین نشان میدهد که نوعی گذار از رویکرد «سیاسی» به «هویتی» در نحوه پیگیریِ ایده «دانشگاه اسلامی» در دوره ماقبل انقلاب اسلامی قابل شناسایی است؛ هرچند انقلاب اسلامی این ایده را بهشکل «معرفتی» و اساساً برمبنای «علم توحیدی» و با ماهیت و معنای تازهای در انقلاب فرهنگی 1359 پیگیری کرد، اما برخی سازوکارهایِ پیشینِ پیگیری این طرح، در دوره مابعد انقلاب اسلامی نیز تداوم یافت. شیوه انجام این مطالعه، بهرهگیری از جهتگیری فوکو در مطالعات تاریخی با تکیه بر روش دیرینهشناسی است.
منابع مشابه
دیرینه شناسی طرح «دانشگاه اسلامی» در ایران (قبل از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷)
این مقاله به بحث از تاریخِ ایده «دانشگاه اسلامی» می پردازد و نشان می دهد که برخلاف تصور اولیه، پیش از انقلاب اسلامی 1357 نیر مباحث مهمی در مورد «دانشگاه اسلامی» مطرح بوده و نخستین بار این پیشنهاد در اواخر دهه سی شمسی مطرح شده است. دست کم سه روند اصلی زمینه ساز ظهور اندیشه «دانشگاه اسلامی» در این دوره بوده است: اولاً تداوم سیاست های دین ستیزانه پهلوی اول در دوره حکومت پهلوی دوم، به خصوص نیاز به رخ...
متن کاملبررسی امنیت ملی ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی
امنیت ملی مجموعه توانمندیهای طبیعی، راهبردی و بهرهبرداری یک نظام برای دستیابی به منافع ملی را شامل میشود که نبود تهدید، صرفا مقدمه آن است. روحیه نیروهای نظامی، تعداد و هوشمندی دانشمندان، تکنولوژی، ویژگیهای رهبران و شخصیتهای سیاسی و نظامی، موقعیت ژئوپولیتیکی و قدرت اقتصادی کشور، از جمله عوامل مؤثر در امنیت ملی است. مطالعه و بررسی مبانی و بنیانهای امنیت و نیز چگونگی و شیوههای تامین آن در د...
متن کاملتحلیل تغییرات نظم اجتماعی ایران از انقلاب مشروطه (1285) تا انقلاب اسلامی (1357)
هدف اصلی این مقاله، مطالعه نوع نظم اجتماعی حاکم بر ایران بین دو انقلاب (1357-1285) است. نظم اجتماعی به دو نوع دسترسی باز و دسترسی محدود تقسیم میشود و خود دسترسی محدود (یا وضعیت طبیعی) به سه نوع شکننده، پایه و بالغ تقسیم میشود. ایران از انقلاب مشروطه تا کودتای 1299، گرفتار وضعیت طبیعی شکننده بوده و از این کودتا تا تغییر رژیم سیاسی (1305) از قاجاریه به پهلوی در حال گذار از وضعیت طبیعی شکنند...
متن کاملبررسی تطبیقی انجمنهای محلی با شوراهای اسلامی (قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران)
پس از انقلاب مشروطه، قانونگذاران ایران در میان نهادهای سیاسی به انجمنها و شوراهای محلی بهعنوان راهحل مناسبی برای توسعه دموکراسی توجه کردند. در مقاله حاضر، قبض و بسط قانونگذاری در این خصوص طی یک قرن اخیر مطالعه شده است. بدینمنظور قوانین و اسناد مصوب مجلس درباره انجمنها و شوراها از انقلاب مشروطه تاکنون استخراج شده، سپس دادهها و اطلاعات به روش تطبیقی بین قبل و بعد از انقلاب اسلامی تحلیل شد...
متن کاملتحلیل فرایند استعلای گفتمان اسلامگرا در انقلاب اسلامی 1357
رخداد انقلاب اسلامی ایران، بهمنزلة رویدادی کمنظیر در سالهای پایانی قرن بیستم، توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزة علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب کرد. ازاینرو، برای مطالعة این پدیده، از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به بررسی چگونگی شکلگیری رخداد انقلاب معطوف شدهاند و تحلیل چرایی سلطة گفتمان اسلامگرا، بهطور نظاممند، کمتر در کانون توجه قرار گرفتهاست...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 7 شماره 25
صفحات 7- 40
تاریخ انتشار 2014-06-01
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023